Het eerste onderwerp van mijn weblog is het maken van woordenlijsten. Het leren van Mandarijn begint met het leren van nieuwe woorden. Vaak zal een lesvoorbereiding dan ook beginnen met het samenstellen van een woordenlijst. Vandaar dat ik dit onderwerp graag als eerste wil bespreken. In deze blogpost zal ik een aantal aandachtspunten noemen bij niet alleen het maken, maar ook het behandelen van een woordenlijst. Allereerst de vraag: Hoe is een woordenlijst opgebouwd?
In een woordenlijst voor Mandarijn kunnen het karakter, het pinyin en de betekenis van een woord worden opgenomen. Als je wil dat de leerlingen op den duur bekend raken met de karakters en deze na een tijd kunnen lezen, is het raadzaam om de karakters al vanaf de eerste woordenlijst toe te voegen. Als de leerlingen de karakters moeten leren schrijven, is dit natuurlijk noodzakelijk.
Het pinyin kan op een aantal manieren in de woordenlijst staan: met toontekens of met cijfertjes die de toon aangeven. Mijn advies zou zijn: hou zo veel mogelijk dezelfde methode aan. Als het pinyin in de dialoog met toontekens geschreven wordt, doe dit dan in de woordenlijst ook al! Een zeer handig hulpmiddel bij het maken van een woordenlijst is de Chinese to Pinyin Converter. Je plakt alle karakters uit de woordenlijst in het schermpje, je kiest voor pinyin met cijfers, met toontekens of zonder toon en drukt dan op “convert”. Bij sommige woorden geeft het programma verschillende mogelijkheden, dan moet je de juiste in de woordenlijst opnemen. Dit kan veel tijd schelen, zeker als je geen sneltoetsen gebruikt om de toontekens op de klinkers te plaatsen. Dit kan namelijk ook: sneltoetsen kun je in Word zelf toevoegen. Je gaat hiervoor naar “Symbool”, je drukt op de letter die je een sneltoets wil geven en je drukt op de knop “Sneltoets”. Hier kun je zelf een combinatie van toetsen invoeren die je als sneltoets wil gebruiken.
De Nederlandse vertaling van een woord in de woordenlijst moet natuurlijk altijd volledig zijn. Het is handig om de meest voorkomende vertalingen meteen allemaal te geven en niet allen die die in die les past. Voor jia is het bijvoorbeeld handig om meteen de betekenissen “huis” en “familie” te noteren, aangezien de leerlingen beide betekenissen snel zullen tegenkomen. Maak bij de vertaling ook het onderscheid tussen een betekenis en een grammaticale functie duidelijk. Dit kan bijvoorbeeld door grammaticale functies altijd cursief te zetten. Ikzelf heb een andere methode om grammaticale elementen op te nemen in een woordenlijst, die methode volgt in een volgende blogpost.
Ik zou adviseren om woordenlijsten niet te lang te maken. Als leerlingen pagina's vol woorden voor zich krijgen, heb je kans dat ze al meteen de moed verliezen. Geef zo veel woorden als nodig om een bepaald onderwerp te kunnen behandelen. Wees daarbij wel volledig. Als je het woord voor zusje leert, leer dan ook broertje. Als je kat leert, leer dan ook hond. Hoe meer de leerlingen over hun eigen situatie kunnen vertellen in het Chinees, hoe leuker ze het vinden. Voor jezelf is het trouwens ook handig om te onthouden: "Alle huisdieren hebben ze gehad." Eén keer heb ik een klas zelf een woordenlijst laten samenstellen. Ik had hen geleerd hoe ze "hobby" moesten zeggen en vroeg hen hun eigen hobby op een blaadje te schrijven. De volgende les had ik hier een woordenlijst van gemaakt. Dit was het resultaat:
Karakter Pinyin Nederlands
- 弹钢琴 tán gāngqín piano spelen
- 玩小号 wán xiăohào trompet spelen
- 打排球 dă páiqiú volleyballen
- 拉小提琴 lā xiăotíqín viool spelen
- 游泳 yóuyŏng zwemmen
- 玩电脑游戏 wán diànnăo yóuxì gamen
- 打滚求 dă gúnqiú hockeyen
- 行船 xíngchuán zeilen
- 烤蛋糕 kăo dàngāo taart of cake bakken
- 旅行 lǚxíng reizen
- 笑 xiào lachen
- 跳芭蕾舞 tiào bālēiwŭ ballet dansen
- 吐火 tù huŏ vuurspuwen
- 吹单簧管 chuī dānhuángguăn klarinet spelen
- 发挥萨克斯 fāhuī sàkèsī saxofoon spelen
- 尊巴 zūnba zumba
- 唱歌 chànggē zingen
Het is een lange woordenlijst, maar de leerlingen vonden het erg leuk dat ze nu hun eigen hobby konden zeggen. Dit deden ze dan ook zo vaak mogelijk.
Aan de andere kant is het wel praktisch om de woordenlijsten niet te kort te maken. Op één school werk ik met de methode Chinees 'n Makkie. Bij deze methode staan er steeds woordenlijstjes van maar een stuk of acht woorden. Persoonlijk vind ik dit erg onhandig, omdat je dan erg veel moet bladeren om een woord op te zoeken. Bij die methode is het voor de leerlingen Erg fijn als de docent alle woorden verzamelt in een grote woordenlijst per thema, maar dit kost erg veel tijd.
Nog een tip: in een woordenlijst is het handig om de woorden te nummeren. Bij het bespreken van woorden vinden de leerlingen het woord sneller wanneer ze kunnen zoeken naar een nummer in plaats van naar een uitspraak. Ik heb namelijk een keer een woordenlijst zonder nummers uitgedeeld en toen waren de leerlingen veel langer aan het zoeken.
Het kan ook helpen om de karakters in een plaatje bij te voegen. Bijvoorbeeld een karakter op een verkeersbord of op een prijslijst. Leerlingen met een sterk visueel geheugen kunnen deze karakters dan wellicht beter onthouden. Zorg er dan wel voor dat door het plaatje de betekenis van het karakter meteen duidelijk is!